[ ^ Chùa Ông Mẹk – Trà Vinh . Ảnh chụp bởi Nguyên Hà ]
[ ^ Ao Bà Om cạnh chùa Âng – Trà Vinh. Ảnh chụp bởi Nguyên Hà ]
Mô hình Núi Thiêng của điện thờ chùa Khmer vùng Hạ lưu sông Mekong Việt Nam
Hà Việt Hùng
Kiến trúc tháp trong chùa Khmer vùng Hạ lưu sông Mekong Việt Nam
Bài đã đăng trên Tập san Cổ Ngoạn – Hội Cổ vật TP.HCM (Số 33, Tháng 06-2021).
Trang bìa và mục lục của Tập san đã ghi nhầm tên bài thành “Kiến trúc Pháp…”. Chúng tôi xin phép được đính chính và cáo lỗi.
Tác phẩm Sắp đặt – Tương tác “HỒ TRÊN NÚI” (Triển lãm “Lễ hội Mỹ thuật Ko-Viet 2023”)
Kích thước (phần tác phẩm): 1,32m x 1,32m x 0,2m, và không gian tương tác (với bàn để họa cụ, ghế ngồi, …)
[^ Phác thảo 3D]
Chất liệu: bút chì, nguyên liệu trang trí bút chì (màu acrylic, màu vẽ gốm, màu tempera, màu poster, băng keo màu,…), hạt thuỷ tinh màu, tấm ván nền HDF (sẽ được hoàn thiện bề mặt sau khi có đủ phần tương tác tham gia từ cộng đồng)
[^ Nguyên liệu cho tương tác]
Tác giả thiết kế ý tưởng: Hà Việt Hùng.
Nhóm tác giả thực hiện: Hà Việt Hùng, Trần Thị Hải, Nguyễn Văn Thấy, Nguyễn Văn Bừng – với sự hỗ trợ từ các thầy cô ở Art Space, HCMUFA.
[^ Sắp đặt chờ tương tác]
Tác giả của tác phẩm sau cùng: Tất cả khách mời, thầy cô, sinh viên… tham gia tương tác với tác phẩm.
[^ Trân trọng cảm ơn các vị khách mời, quý thầy cô đồng nghiệp… đã quan tâm và khích lệ nhóm tác giả]
[^ Chân thành cảm ơn các bạn sinh viên đã quan tâm và rất nhiệt tình tham gia, ủng hộ]
[^ Mỗi bút chì đã trang trí đại diện cho một người tự chủ, và như là đồng tác giả tham gia vào tác phẩm]
Vì tác phẩm sắp đặt – tương tác được dàn dựng trong vòng quản trị của tác giả và cộng sự, tại môi trường mỹ thuật, nên hiệu quả đã đạt được, ở ý niệm về việc gắn kết mọi người và khơi gợi những sáng tạo từ tố chất nghệ sĩ tiềm ẩn trong mỗi cá nhân, là đúng như mong đợi và cũng có thể tạm xem đó như một thành công (theo nhận định chủ quan)…
NGOÀI CHIẾC HỘP
Thường có những ranh giới hữu hình hoặc vô hình, mà ta tự đặt mình vào hay bị đặt vào.
Ví dụ về hữu hình, chẳng hạn một hàng rào bằng kẽm gai mà chính ta dựng nên, nghĩ rằng nó sẽ giúp yên tâm trong việc bảo vệ cho khu vườn nhà mình, và bảo vệ ta khi ta ở trong đó.
Nhưng ở ngoài hàng rào ấy, ngược lại, liệu người khác có lại cảm thấy họ luôn an toàn trước… ta, kẻ đang bị (tự) giam trong lưới rào?
Ví dụ về vô hình, là những giới hạn trong nhiều mối giao tiếp, mà ta tự hình dung trong tâm trí để hòng có giải pháp phòng vệ cho các quan hệ xã hội…
Còn những trách nhiệm mà ta phải gánh vác, nó là vô hình hay hữu hình?
Có những người mong ước thế gian luôn tươi đẹp, họ hài lòng với ngôi nhà – ốc đảo xinh xắn của mình (“chiếc hộp thứ nhất”), yên tâm nằm ngủ trong yên bình.
Có những người tin rằng thế gian đầy bất trắc, họ ngồi suy ngẫm về các mối hiểm nguy và dựng nên thành trì nhằm bảo vệ mình (“chiếc hộp thứ hai”), trong khi cũng cố tìm cách hoàn thiện mình để ứng phó.
Và có những người sẵn sàng đối mặt với những khó khăn thách thức, luôn dám đứng lên để bước tới, mở những cánh cửa (“chiếc hộp thứ ba”) nhằm tìm kiếm những điều mới mẻ.
Dù có khi bước ra khỏi giới hạn này (ra “ngoài chiếc hộp”) thì vẫn còn trong một hay nhiều giới hạn khác, hành trình trải nghiệm vẫn luôn đem đến ý niệm về sáng tạo và tự do…
Tác phẩm Sắp đặt – Tương tác “Ngoài Chiếc Hộp” – Triển lãm 5 năm Điêu khắc Toàn quốc 2023:
Những cây bút vốn thường dùng để ghi lại, viết ra, vẽ, nói lên những điều tốt đẹp, đem đến tri thức…
KÝ HỌA TRÊN MÁY TÍNH BẢNG, VÀ…
Nghe có vẻ ngược đời, nhìn thì sơ sài, nhưng “bức vẽ” sau đây là ký họa theo cách hiểu của cá nhân tôi, nghĩa là do quan sát trực tiếp, suy tính góc độ không gian thích hợp về phần sự vật sẽ “phối” lên bức vẽ, rồi vẽ lên màn hình cảm ứng. Dù vẽ máy thì vẫn luyện 3 kỹ năng đồng thời: quan sát, tính toán và… vẽ tay. Vẽ bút mực trên giấy hay vẽ bút cảm ứng trên màn hình với tôi không khác nhiều.
[ ^ Ký họa vẽ trên máy tính bảng, của tôi ]
[ ^ Đây là khung cảnh thật ở nơi ấy ]
Ngày nay cũng có người dùng cách chèn một ảnh vào layer xếp dưới rồi vẽ theo đó lên layer xếp trên. Nếu khéo léo kiểm soát cỡ nét và hành trình của nét, bức vẽ cũng trơn tru và gọi là có nghề. Nhưng cũng nhiều “tác phẩm”, khi vẽ xong, nhìn nét thì cứng đơ, và hành trình của nét bị thiếu (tắt layer nền đi là lộ rõ ra ngay, nếu vẽ trực tiếp thật chẳng ai lại dừng nét ở chỗ ấy, mà nó phải thuận tay vẽ đi tiếp theo cấu trúc hình thể), nên nhìn là biết ngay bản chép đè. Chưa kể có những bản chép ảnh ở nhiều cách thể hiện khác, vì là cái ảnh xấu, và ảnh bị sai so với thị giác thật do lỗi của các app trên thiết bị di động tích hợp máy ảnh, mọi thứ bật lộ ra.
Tất nhiên ký họa thực tế về cơ bản mới chỉ là tư liệu. Tôi chủ đích luyện vẽ sao cho nhanh, và luyện cách nhìn có ý đồ nhất định về sắp xếp phối cảnh.
Kỹ năng tôi tập cho mình: luôn hiểu vẽ ký họa là biểu – gợi khối chứ không phải “dựng hình” (cách dùng từ kinh viện của mỹ thuật), và sẽ vẽ chồng nét, lớp sau rõ và kỹ hơn lớp trước, chứ không mất công tẩy xóa. Nên tôi vẽ luôn bằng bút mực (ấy là nói về vẽ giấy). Khi lười thì chỉ dùng 1 cái bút. Kỹ thì 3 cái (để dễ kiểm soát cỡ nét và độ đậm của mực) là cũng dư cho ký họa. Tôi không có ý nói phương pháp này dở hay hay, chỉ nói đây là thói quen riêng của tôi. Mục tiêu là trong thời gian ngắn ở thực tế mình có được nhiều bức vẽ tư liệu nhất. Bởi khi về nhà còn bao việc khác phải làm, tôi chẳng bao giờ lấy một cái ảnh ra rồi vẽ lại theo đó để gọi là “vẽ theo thực tế” (đã thế thì để máy và các app nó “vẽ”). Tôi cố gắng có một phác hoạ từ thực tế tuy có thể còn sơ sài (thậm chí bị xem là xấu), nhưng đã lồng chút ý riêng về sắp xếp khung cảnh. Có thời gian thì tôi sẽ chỉnh thêm dần trên ấy, để lấp bớt khiếm khuyết.
Có những họa sĩ tài năng, dù chỉ ký họa nhanh thì bức vẽ của họ đã mang đậm chất tạo hình đặc sắc (và đẹp). Ai theo nghề vẽ cũng tập luyện để mong có thể đạt đến độ chín ấy. Tôi thì không dám nghĩ về kỹ năng này, mà chỉ quan niệm ký họa là tư liệu cá nhân hoá, để sao cho không bức vẽ nào giống nhau. Tất nhiên tôi sẽ dùng nó vào công việc kiểu của mình.
Vẽ tranh ư, không phải khó và chẳng có gì ghê gớm. Nhưng để trở thành họa sĩ giỏi (và nổi tiếng) thì lại khác, không phải là chuyện khó hay không khó và muốn hay không muốn nữa. Trước hết, bạn cần thử sống tốt nhờ tranh, xem sao (và thú thật mới điều này thôi đã là ngoài khả năng của tôi rồi).
Có một chuyện không hay từng xảy đến, và tôi quyết định… treo bút. Treo bút (mực) không ký họa nữa, chứ không phải bỏ bút. Đồ dùng của mình, vốn quen thuộc, mình quý nó, sao mà quẳng bỏ được. Với cả, nghề thiết kế tôi làm là nghề cần phác họa liên tục, bút luôn ở trên tay. Tôi có nói vui với một bạn mình, là họa sĩ: bạn vẽ tranh treo lên thì đẹp đấy, nhưng chắc cũng phải cần thời gian để tác phẩm đến với công chúng, và có người mua. Mình phác họa thôi, mà nếu “bán được” nhanh các bản phác thiết kế ấy, thì mình sẵn sàng bằng lòng với bút mực, còn màu với tranh cứ để… hẹn sau vậy.
May có cái máy tính bảng, xem như tôi vẫn duy trì được sự luyện tập mà không phạm “lời thề” xưa, khi nay mình chỉ cầm bút cảm ứng 🙂 .
Hôm nay tôi thử lồng vài ký họa bút sắt cũ vào khung mà nhà có sẵn, phòng xa khi giấy để rải rác trong các tập hồ sơ khác nhau chẳng may nó sẽ hư hỏng, thất lạc… Trong các ảnh sau thì phần khung bo là tạo trên ứng dụng máy tính, nhưng khung thật cũng y như thế. Nhìn lại một lần, để rồi sẽ xếp chúng vào thùng và… cất hẳn đi. Thế cũng là ý mang nghĩa “Tĩnh” của tôi.
Chỉ là chuyện ghi lại cho khỏi quên, khi mà màu vẽ (sơn dầu) thì đã mang tặng bạn hết, từ năm ngoái. Bút thì nhà hiện vẫn còn một ít…
nguyenha 